Ankara Öykü Günleri, Edebiyatçılar Derneği kurucularından
Özcan Karabulut tarafından uygulanmaya konduğu ilk
günden beri, ülkemizden başlayarak,
Doğuya-Batıya, uzak-yakın birçok ülkeye,
öykülerle uzanmayı; öyküyü farklı
dillerde konuşan, farklı coğrafyalarda yaşayan yazarlarla, okurlarla
kurulacak
bir iletişim biçimi ve aracı haline getirmeyi hedefledi. Yıllar
ilerledikçe, etkinliklere farklı araştırma alanlarından
katılan öykü dostlarının sayısı gitgide arttı. Öykü
aracılığıyla paylaşılacak
görüşler, duygular, sevgi ve dostluk ortamları yaratmanın
önemi her yıl daha
iyi anlaşıldı. Etkinlikler, giderek, yazarların, eleştirmenlerin
çeşitli mekânlarda okurlarla buluşarak
eserlerini özgürce tartıştıkları birer forum niteliğini
kazandı. Hepsinden de
önemlisi, dünya edebiyatı içinde Türk
öykücülüğünün yerini belirginleştirmeyi
hedefleyen bir etkinlik olarak, Ankara Öykü Günleri,
yurtiçinde olduğu kadar
yurtdışında da tanındı, desteklendi. Sonunda, Türkiye gibi geniş
bir coğrafyada
başlatılarak yaygınlaştırılan, kurumsallaşmış bir edebiyat etkinliği
olarak,
Türkiye sınırlarının ötesine taşındı.
Ülkemizde, başta başkent Ankara olmak üzere Adana, Antalya, İzmir, Diyarbakır,
Bursa, Aydın'da gerçekleştirilen öykü günleri; yurt dışında Almanya, Kıbrıs ve
Hollanda'da da kotarıldı. Bu kentlere, son yıllarda, Eskişehir ve Konya da
katıldı.
Sonuç olarak, bugün kurumsallaşmış bir etkinliğe dönüşen öykü günleri, "Dünya
Öykü Günü"ne uzanan yolun da başlangıcı oldu.
Geniş bir coğrafyayı dolaşmakta olan öykü günleri, 14 Şubat Dünya Öykü Günü
projesini de doğurarak, edebiyatçılar arasında barışın, dostluğun, sevginin
simgesi durumuna geldi.
Özcan
Karabulut'un, Edebiyatçılar Derneği başkanı olduğu sırada
(2001-2003), 14
Şubat 2002 tarihinde gerçekleştirilen "Öykü Forum"da
yazar-öykü-okur
üçlüsü arasında oluşturulan ortamın, 14 Şubat
Dünya Sevgi-Sevgililer Günü gibi
anlamlı bir günle uyumlu olduğu düşüncesinden
çıkılarak, 14 Şubat'ın Dünya Öykü
Günü olarak kutlanmasına karar verildi. Niçin
dünya öykü günü? Niçin 14 Şubat?
sorularına
yanıt aranan Forum'da, 2003 yılında, Dünya Öykü
Günü'nün, Türkiye'nin dört
önemli yazar örgütü olan P.E.N. Yazarlar Derneği,
Edebiyatçılar Derneği, TYS ve
Dil Derneği işbirliğiyle sürdürülmesine ve on iki ilde
yapılmasına karar
alındı. Proje, aynı yıl, 6. Ankara Öykü Günleri'ne
taşındı ve "Ankara Öykü
Günleri'den Dünya Öykü Günü'ne Doğru"
başlığı altında tartışıldı.
2002 yılından bu yana 14 Şubat, ülkemizin pek çok ilinde, Edebiyatçılar Derneği
başta olmak üzere çeşitli dergi, kurum ve kuruluşların öncülüğünde "Dünya
Öykü Günü" olarak kutlanmakta, etkinlikler düzenlenmektedir.
Dünya Öykü Günü'nün uluslararası gelişiminin temelleri ise, bugün Derneğimizin
Genel Başkan Yardımcısı olan Prof. Dr. Aysu Erden'in Türkiye P.E.N. Merkezi
resmi delegesi olarak katıldığı 69.Uluslararası P.E.N. Dünya Kongresinde
(Mexico City-2003) ve yine Aysu Erden ile Derneğimizin eski başkanlarından
Özcan Karabulut'un katıldıkları 71.Uluslararası
P.E.N. Dünya Kongresinde (Bled, Slovenya, 2005) atıldı. 14
Şubat Dünya Öykü Günü Projesi, P.E.N.
Uluslararası Çeviri ve Dil Hakları
Komitesi ve Delegeler Meclisi tarafından her iki kongrede de onaylandı.
Böylece, bu önemli proje, UNESCO'ya iletilmek üzere
Uluslararası P.E.N. tarafından resmen kabul ve ilan edilmiş oldu.
2002 yılında başlatılan 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi, ilk kez, Türkiye
P.E.N. Merkezi Başkanı Üstün Akmen ve P.E.N. üyesi Aysu Erden tarafından, 17-24
Eylül 2004 tarihinde Makedonya'nın Ohrid kentinde yapılan 68. Uluslararası
P.E.N. Dünya Kongresi'nde, Uluslararası P.E.N. Yürütme Kurulu'na tanıtıldı.
Türkiye P.E.N. Merkezi, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin 68. Uluslararası
P.E.N. Kongresi'nin Delegeler Meclisi gündemine alınması için başvuruda geç
kalmasına rağmen, Uluslararası P.E.N'in Sekreteri ve Uluslararası P.E.N. İdari İşler
Sekreteri, Türkiye P.E.N. Merkezi'nin bu önerisini Delegeler Meclisi'nde
gündeme getirdiler.
Bir yıl sonra, Türkiye P.E.N. Merkezi, 3 Eylül 2003 tarihli başvuru yazısıyla,
14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'ni Uluslararası P.E.N. Yürütme Kurulu'na bir kez
daha sundu. Amaç, 14 Şubat Dünya Öykü Günü'nün UNESCO'nun Kültür Takvimi'nde
yer almasıydı. Ancak bu amacın gerçekleşebilmesi için, söz konusu projenin
22-27 Kasım 2003
tarihlerinde Mexico City'de yapılacak olan 69. Uluslararası P.E.N Dünya
Kongresi'nin Delegeler Meclisi gündemine alınması, onaylanması ve resmen kabul
edilmesi gerekiyordu. Uluslararası P.E.N. Uluslararası Sekreteri'nin 1 Ekim
2003 tarihli kabul yanıtında şu sözler yer almaktaydı:
"Sekreterlik, kısa bir süre önce, Dünya Öykü Günü ile ilgili önerinizi içeren
mektubunuzu almış bulunmaktadır. Dünya Öykü Günü'nü, Meksika'daki Kongre'nin
takvimine aldığımız konusunda sizi bilgilendirmek istiyorum. Türkiye P.E.N.
Merkezi tarafından yapılan bu girişimden, aynı zamanda da Türkiye P.E.N. Merkezi'nin Edebiyatçılar Derneği
ile birlikte çalışmasından memnuniyet duymaktayım".
Dönemin Uluslararası P.E.N. Uluslararası Sekreteri Dr.Terry Carlbom'un 14 Şubat
Dünya Öykü Günü'nün dünyada geniş bir coğrafyada kutlanması yönünde onaylanan
ilk uluslararası resmi belge olma niteliğini taşıyan bu yanıtı şöyle devam
etmektedir:
"Uluslararası P.E.N., Türkiye P.E.N. Merkezi'nin 14 Şubat Dünya Öykü Günü
Projesi'ni Delegeler Meclisi'ne önermektedir. Bu proje, Edebiyatçılar Derneği
ile yapılan işbirliği sonucunda daha da geliştirilmiştir. Türkiye P.E.N.
Merkezi, 14 Şubat Dünya Öykü
Günü'nün, UNESCO'nun Kültür Takvimi'nde yer almasının, 21 Mart Dünya Şiir Günü
ve benzeri diğer tarihler gibi, P.E.N.'in temel misyonlarının, aşağıda sözü
edilen belli başlı özelliklerinin yaygınlaştırılmasına olanak sağlayacağına
inanmaktadır:
1- Öykü
incelemeleri aracılığıyla, tüm dünyada edebiyat çalışmalarını geliştirip yaygınlaştırmak
2- Edebiyat eğitimini geliştirip yaygınlaştırmak
3- Barış kültürünü yerleştirmek
4- Tüm dünyada yazarların ifade özgürlüğünü savunmak
5- Kültür farklılıklarına ve dilbilimsel farklılıklara saygı göstermek."
Delegeler Meclisi aldığı tavsiye kararında tüm P.E.N. merkezlerini, dünya
edebiyatlarında kısa öyküyü canlandırmak amacıyla başlatılacak olan çalışmaları
desteklemeye çağırmakta ve yürütme kuruluna, Dünya Öykü Günü'nün, UNESCO'nun
Kültür Takvimi'ne alınması yönündeki girişimi yapmasını önermekteydi.
14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi, 19.21 Eylül 2003 tarihlerinde Makedonya'nın
Ohrid kentinde yapılan 6. Ohrid Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil Hakları
Komitesi Konferansı'nda Kata Kulavkova'nın başkanlığında gerçekleştirilen
toplantılarda delegelere tekrar sunulduktan sonra, 22-27 Kasım 2003 tarihlerinde Mexico City'de yapılan 69.
Uluslararası P.E.N Dünya Kongresi'nde, Çeviri ve Dil Hakları Komitesi'nin
tavsiye kararlarından biri olarak delegeler tarafından 27 Kasım 2003 tarihli
toplantıda kabul edildi. Proje, aynı yıl içinde, yazılı olarak Uluslararası P.E.N. merkezlerine elektronik posta ve
mektup aracılığıyla duyuruldu.
Uluslararası P.E.N. delegeleri, 14 Şubat Dünya Öykü
Günü Projesi'nin
temel amaçlarını, hedeflerini ve yerel, bölgesel,
uluslararası düzeylerdeki
uygulama yöntemlerini, gerek 17-21 Haziran 2004 tarihlerinde
yapılan 7. Ohrid
Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil Hakları Komitesi
Konferansı'nda gerek
Norveç'in Tromso kentinde 6-12 Eylül 2004 tarihlerinde
gerçekleştirilen 70.
Uluslararası P.E.N. Dünya Kongresi'nde, Kata Kulavkova ve Terry
Carlbom
başkanlığında toplanan Çeviri ve Dil Hakları Komitesi
toplantılarında
görüştüler. Her iki toplantının sonucunda, 14 Şubat
Dünya Öykü Günü Projesi'nin
Uluslararası P.E.N.'in Diversity (Çeşitlilik) çok dilli
E- Antoloji Projesi'nin
web sitesinin (http://www.diversity.org.mk) Projeler (projects) ve
etkinlikler (Events) sayfasında
P.E.N. merkezlerine tanıtılmasına karar verildi. Uluslararası P.E.N.'in
Çeviri
ve Dil Hakları Komitesi Diversity (Çeşitlilik) Web Projesi'nde,
Türkçe,
İngilizce, Fransızca ve Almanca olarak hazırlanan Dünya
Öykü Günü Sitesi'ne
(http://www.worldshortstoryday.org)
link verildi.
Uluslararası P.E.N'in Çeviri ve Dil Hakları Komitesi Başkanı Kata Kulavkova,
davetli olarak geldiği 23. Tüyap Kitap Fuarı'nda (23-31 Ekim 2004) ve "Ege
ve Balkanlarda Kültürel Çeşitlilik" konulu panelde konuşma yapmak üzere
geldiği Söke Uluslararası 1. Sanat Edebiyat ve Kitap Günleri'nde, Özcan
Karabulut ve Aysu Erden'le 14 Şubat Dünya Öykü Günü konusunda görüş
alışverişinde bulundu. Kata Kulavkova, 20.12.2004 tarihinde ülke P.E.N.
merkezlerine yazdığı bir yazıyla, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin çeşitli
etkinliklerle desteklenmesini istedi.
Slovenya'nın Bled kentinde gerçekleştirilen 71. Uluslararası P.E.N. Dünya
Kongresi çerçevesinde, 15 Haziran 2005 tarihinde, Kata Kulavkova başkanlığında
yapılan Uluslararası Çeviri ve Dil Hakları Komitesi toplantısında, 14
Şubat-Dünya Öykü Günü Projesi UNESCO'nun Kültür Takvimi'ne alınması amacıyla
tekrar görüşüldü. Bu görüşme sırasında, Kongre'ye Türkiye P.E.N. Merkezi'nden
katılan Türkiye P.E.N. Merkezi
Çeviri ve Dil Hakları Komitesi Başkanı ve Uluslararası P.E.N.
Çeşitlilik Web
Projesi yayın kurulu üyesi Aysu Erden ve Ankara Öykü
Günleri'nin kurucusu, 14
Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'ni başlatan
Türkiye P.E.N. Merkezi üyesi, öykü
yazarı Özcan Karabulut birer konuşma yaptılar. Aysu Erden
konuşmasında özetle şunları söyledi: "14
Şubat Dünya Öykü Günü, UNESCO
Kültürel Çeşitlilik Evrensel Bildirgesi
çerçevesinde, yaratıcılığın uluslararası düzeyde ve
kültürler arasında akışının
sağlanmasına, bu alanlarda işbirliğinin yapılması için
gerçekleştirilecek uluslararası dayanışmanın ve kurumlararası
işbirliğinin oluşmasına (örneğin yazar örgütleri
arasında), gelişmiş ve gelişmekte olan dil topluluklarının
edebiyatlarının
yerel ve uluslararası düzeylerde yetkin olmalarına ve seslerini
birbirlerine duyurmalarına
olanak sağlayacaktır".
Özcan Karabulut konuşmasında, projeyi yaratan Ankara
Öykü Günleri, 14 Şubat - Dünya
Öykü Günü Projesi'nin özellikleri ve
tarihçesi üzerinde durdu. Karabulut,
projenin amaçlarını ise şöyle özetledi: "Farklı
edebiyatları, farklı
kültürleri destekleyen, çeşitliliğe vurgu yapan biz
yazarlar, şairler,
yayıncılar, editörler, gazeteciler, çevirmenler,
araştırmacılar, akademisyenler
Türkiye'de ve dünyada düşünce
özgürlüğü, ifade özgürlüğü,
yazma ve yaratma
özgürlüğü için mücadele ediyoruz.
Bizler, Türkiye P.E.N. Merkezi'ne üye
yazarlar, edebiyatta yaratıcılığın ve ifade
özgürlüğünün geliştirilmesini,
bütün dillerde öykü yazılmasının ve okunmasının
teşvik edilmesini, dünya kültüründe
çeşitliliğin korunmasını, öyküler aracılığıyla
kültürlerarası iletişimin
sağlanmasını, farklı hayat tarzlarının ve düşünce
biçimlerinin barış kültürü
içinde hoş görülmesini istiyoruz.
14
Şubat'ı Dünya Öykü Günü yapan
çeşitlilik, çokkültürlülük, sevgi,
dostluk,
barış gibi tüm değerleri savunuyoruz. Biz yazarlar, yazar
örgütleri, tüm
dünyada birbirimizle, dil, din, ırk, kültür, cinsiyet
ayrımı yapmadan, çok
kapsamlı bir edebi ve kültürel işbirliği içinde
bulunmamız gerekti.inin
bilincindeyiz. 14 Şubat Dünya Öykü
Günü'nün edebi ve kültürel işbirliği
yönünde
en önemli ve anlamlı araçlardan biri olacağına inanıyorum".
Karabulut, ayrıca, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'ni 69. Uluslararası P.E.N.
Dünya Kongresi'nde Delegeler Meclisi'nin gündemine alarak 2003 yılında ilk kez
kabul ettiren Uluslararası P.E.N. eski sekreteri Terry Carlbom'a, projeye
destek veren Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil Hakları Komitesi Başkanı Kata
Kulavkova'ya, projeyi kabul ederek Delegeler Meclisi gündemine getiren
Uluslararası P.E.N.yürütme kuruluna ve projeyi geliştiren, web sitelerini hazırlayan
Aysu Erden'e teşekkür etti.
Yapılan konuşmalardan sonra, yeniden söz alan Çeviri ve Dil Hakları komitesi
Uluslararası Başkanı Kata Kulavkova, dünyadaki tek öykü festivali olma
özelliğini kazanmış olan Ankara Öykü Günleri'nin ulaştığı uluslararası başarı,
öyküye ve edebiyata sağladığı katkılar üzerinde durdu. Ayrıca, 14 Şubat Dünya
Öykü Günü Projesi'nin çıkış noktası olan Ankara Öykü Günleri'ne, kuruluşunun
10. yılı olan 2006 yılından itibaren, her yıl, Uluslararası P.E.N. Merkezleri yöneticileri
ve öykü yazarlarının da çeşitli bildiri konularıyla ve öyküleriyle
katılacaklarını bildirdi.
Kulavkova, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin artık Uluslararası P.E.N.
tarafından resmen kabul edildiğini; Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil Hakları
Komitesi'nin başkanı olarak projeyi kendisinin UNESCO'ya ileteceğini belirtti.
Söz konusu toplantıda, Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil
Hakları Komitesi
üyeleri, 18-21 Haziran 2005 tarihleri arasında yapılan Delegeler
Meclisi
gündemine 34. madde olarak alınmış olan 14 Şubat Dünya
Öykü Günü Projesi'nin
hedeflerinin, amaçlarının, ve uygulama yönteminin
Uluslararası P.E.N.'in ve
UNESCO'nun çeşitlilik ve özgürlük doğrultusundaki
amaçlarına uygun olduğu fikrinde birleştiler. Delegeler
Meclisi'nin 20 Haziran 2005 tarihli toplantısında, Uluslararası
P.E.N.'in
Çeviri ve Dil Hakları Komitesi'nin 14 Şubat Dünya
Öykü Günü Projesi'yle ilgili
raporunu, Norveç'li delege Bente Kristenson okudu. Delegeler
Meclisi, 14 Şubat
Dünya Öykü Günü Projesi'nin UNESCO'nun
Kültür Takvimi'ne alınması yönündeki
kararı kabul ederek onayladılar.
Böylece, 71. Uluslararası P.E.N. Kongresi'nde, Haziran 2005'te alınan karar, 14
Şubat Dünya Öykü Günü'ne UNESCO yolunu açmış oldu.
Kaynak:
ANKARA ÖYKÜ GÜNLERİ'NDEN, DÜNYA ÖYKÜ GÜNÜ'NE...
5. yılında Dünya Öykü Günü/ Aysu Erden
(Edebiyatçılar Derneği'nin ücretsiz yayınıdır)