h. michaux: “delinin duyduğu tik-tak bir başka tik-tak’tır”(1)
slyvia plath: “bir yaşam geçiyor. tik-tak…tik-tak…”(2) 

eski veya yeni bazı edebiyat eserlerinde zaman, kişi ve mekan kaymaları görülür. kayma kavramıyla kastedilen, kaba bir tanımla, kurgunun tek bir düzlemde ilerlemiyor olmasıdır. satır başlarında beklenen kişi yerine bir başkası çıkar karşımıza, ayaklarımızın altındaki toprak kayar gider, yerine denizler gelir, geçmiş zaman olur şimdiki zaman. bu kitaplarda, adeta düşler konuşturulur. kendi düşlerimize de sağanak halinde kişiler akar, tanıdıklarımız vardır, tanımadıklarımız: bu kimseler bazen aynı kişi olup birleşirler; bazen ayrılır, kılık değiştirirler. mekanlar sonsuz bir ritimde çoğalır, iç içe geçer; bu geçişlerde büyük bir zenginlik vardır. olguları anlatırken kullanılan keskin dil yumuşayabilir, hayal gücü ortaya çıkar, bilinçaltı görünür olur. o zaman akıldışını belki de kutsamak gerekir. 

 “…yalnızım o kadar yalnızım ki… camları kıracak kadar… onu gördüm… Gün… Onun saçları kuş tüyleri eski sarı… Ben… her şey… balıklar… elimde kaldı ve bir damla olsun kanı… Üstüme çullanmayın… zaten ben… Uzun acıtıcı kork-kork… Sarı… Gün… O da kırıldı… eskisi… acı n’olur…” 

anlatıcı karakter cam kırdığı için hücreye atılmış ve cetvelle defalarca kafasına vurulmuştur; sürekli şiddet görmektedir. daha sonra kendi evinde, odasındadır. orada bir fareyle savaşır, kah bir peynirin üzerine sürdüğü zehirle, kah ‘hani yemi dişleyince yayı çekilen, öldürücü çelik dişleri farenin gırtlağına saplanan kapanlardan biri’ ile. odada yaşananlardan sonra, bir evin en üst katında rastlarız ona, bu sefer fare yoktur, bir kadın vardır yanında.

kitap boyunca, bölümler arasında, yaşanmışlığı kesin olan olaylar vardır; oysa bunlar okuyucuya aktarılmaz. fakat aktarılmayanların eksikliği de kesinlikle fark edilmez. burada önemli olan anlatıcının algılamaları. onun algılamasında oda da var (aynı zamanda bölüm adı olarak), dışarısı da var, mahpushane de var. bununla yetinmeyi biliyoruz. bu tıpkı hastalığını anlatan birini dinlemek gibi ( biz de yazarın yalnızlığını dinliyoruz), daha fazlasını soramamak gibi…

anlatıcı yaşadıkları arasındaki zamanı çok uzun bulur: “Burada, şunun ayrımına varmıştım: İki eylem arasındaki zaman çok uzundu. Kendime geldiğimden o ana değin birkaç yıl, belki yüzyıl yaşamış gibiydim.”

aslında bize de yıllar geçmiş gibi gelir, yalnızlığın ağırlığını taşıyan ve bizi bir yalnızlıktan diğerine taşıyan bölümler kendinden çıkıp yine kendine varan bir daire gibidir. bölümler ve olaylar arası boşluklar, karakterin yaşadığı yalnızlığı bize keskin bir şekilde hissettirir.

‘3. kaçkın’ adlı bölüm de alabildiğine zengindir karakterler açısından. ihtiyar, kız kardeş, ölmüş bir baba ve kaçkının arkasından bağıran bir anne vardır. kaçkın, anlatısının sonunda kendisini mezar kazan adamlardan birinin yanında bulur. bu adam ‘ahmet bey’den söz etmektedir, ki bu bey kaçkının, ölümünü ölesiye arzuladığı ve sonunda ölmüş olan babasıdır. mekan ise evdir, yüksel’in evidir, mezarlıktır. mekanlar arası geçişler alabildiğine dokunaklıdır yine. okuyucuyu tatmin etmek ve onun merakını gidermek için tek tek açıklanan cümleler yerine bambaşka bir üslup çıkar karşımıza. bizi düşlere, aslında daha çok kabuslara davet eden bir üslup.